Trong 10 tháng của năm 2022, VN xuất siêu 9,4 tỉ USD. Tổng kim ngạch xuất nhập khẩu đạt trên 616 tỉ USD, gần chạm kỷ lục 668 tỉ USD của cả năm 2021 và đang hướng đến cột mốc mới 700 tỉ USD.

Nhiều ngành hàng về đích sớm

Số liệu thống kê cho thấy trong 10 tháng, kim ngạch xuất khẩu hàng hóa ước đạt gần 313 tỉ USD, tăng gần 16% so với cùng kỳ năm trước. Trong đó, khu vực kinh tế trong nước đạt 80 tỉ USD, tăng 13,4%, chiếm 25,7% tổng kim ngạch xuất khẩu; khu vực có vốn đầu tư nước ngoài (kể cả dầu thô) đạt 232 tỉ USD, tăng 16,8%. Có 32 mặt hàng đạt kim ngạch xuất khẩu trên 1 tỉ USD, trong đó có 6 mặt hàng đạt trên 10 tỉ USD.

Nhiều lĩnh vực được xem là thế mạnh của VN đã tăng trưởng tốt trong 3 quý năm 2022 và đến thời điểm này có thể xem là về đích. Phải kể đến đầu tiên là ngành thủy sản, đặt mục tiêu 10 tỉ USD nhưng mới qua 10 tháng đã đạt 9,5 tỉ USD, tăng gần 33% so với cùng kỳ năm 2021. Đây cũng là năm đầu tiên ngành này có nhiều tháng liên tiếp đạt kim ngạch trên 1 tỉ USD mỗi tháng. Dự kiến năm 2022, xuất khẩu thủy sản sẽ về đích ở cột mốc lịch sử khoảng 11,2 tỉ USD.

Nếu ngành thủy sản khởi đầu “thần tốc” nhưng đang chậm lại trong những tháng cuối năm thì xuất khẩu gạo đầu năm chậm chạp, những tháng cuối năm lại khởi sắc và hiện bon bon về đích. Ngành gạo đặt mục tiêu xuất khẩu 6,3 triệu tấn, trị giá 3,3 tỉ USD nhưng đến hết tháng 10 đã đạt 6,1 triệu tấn, thu về gần 3 tỉ USD. Dự kiến cả năm sẽ đạt từ 6,5 – 7 triệu tấn và đạt giá trị thấp nhất là 3,5 tỉ USD.

Đặc biệt, giá gạo xuất khẩu (gạo 5% tấm) của VN đang ở mức cao nhất thế giới, cao hơn gạo cùng phẩm cấp của Thái Lan khoảng 20 – 25 USD/tấn. Các doanh nghiệp và Hiệp hội Lương thực VN (VFA) đều rất lạc quan về triển vọng trong những tháng cuối năm và cả đầu năm sau. Vấn đề lo nhất của ngành này hiện nay chỉ là “nguồn cung hạn chế”.

Cùng trong nhóm “trụ đỡ” của nền kinh tế còn có mặt hàng cà phê. Qua 10 tháng, cà phê đã mang về gần 3,3 tỉ USD, tăng 33% về trị giá xuất khẩu và tăng 10,6% về lượng so với cùng kỳ năm 2021. Dự báo, xuất khẩu cà phê có thể kết thúc năm 2022 với con số 3,8 tỉ USD.

Đối với lĩnh vực sản xuất, mục tiêu xuất khẩu 25 tỉ USD của giày dép – túi xách cũng đã rất gần. Trong 10 tháng qua, kim ngạch xuất khẩu giày dép – túi xách đạt trên 23 tỉ USD, trong đó túi xách đạt gần 3,4 tỉ USD, tăng 39%; giày dép đạt 20 tỉ USD, tăng tới gần 41% so với cùng kỳ năm 2021. Với kim ngạch xuất khẩu bình quân 2,2 tỉ USD/tháng, khả năng trong 2 tháng cuối năm, ngành này có thể mang về thêm 4 tỉ USD để kết thúc năm với cột mốc khoảng 27 tỉ USD.

Riêng ngành xuất khẩu gỗ, cả năm 2022 gặp rất nhiều khó khăn nhưng đến hết tháng 10, tổng giá trị kim ngạch xuất khẩu gỗ và các sản phẩm gỗ ước đạt 13,5 tỉ USD, tăng 11,4% so với cùng kỳ năm trước.

Tổng cục Thống kê phân tích: Nếu như 6 tháng đầu năm, cả nước xuất siêu 742 triệu USD thì sau 7 tháng, mức xuất siêu là 1,1 tỉ USD, 8 tháng xuất siêu 3,9 tỉ USD, 9 tháng xuất siêu 7,1 tỉ USD và sau 10 tháng thì xuất siêu đạt 9,4 tỉ USD. Tính chung 10 tháng năm 2022, tổng kim ngạch xuất, nhập khẩu hàng hóa ước đạt 616 tỉ USD, tăng 14% so với cùng kỳ năm trước, trong đó xuất khẩu tăng 15,9%; nhập khẩu tăng 12,2%. Cán cân thương mại hàng hóa tiếp tục duy trì xuất siêu góp phần tích cực cho cán cân thanh toán, ổn định tỷ giá và ổn định các chỉ số kinh tế vĩ mô khác của nền kinh tế.

Tiếp tục nỗ lực vượt khó

Dù nhiều ngành hàng đã về đích, xong bức tranh xuất khẩu từ tháng 9 trở đi đã có nhiều biến động khi các thị trường nhập khẩu lớn như Mỹ, EU lạm phát cao, người tiêu dùng thắt chặt chi tiêu khiến lượng đơn hàng giảm, khách hàng trì hoãn nhận hàng.

Ông Phạm Xuân Hồng, Chủ tịch Hội đồng quản trị Công ty May Sài Gòn 3, cho biết: Thị trường đang giảm tốc từ 20 – 30% dù đang vào mùa cao điểm. Từ nay đến cuối năm và thậm chí sang đến quý 1 năm sau cũng chưa có nhiều tín hiệu lạc quan.

Để vượt qua khó khăn, duy trì hoạt động và chăm lo đời sống công nhân thì doanh nghiệp đang tích cực tìm kiếm thị trường, nhất là các thị trường còn nhiều tiềm năng và ít ảnh hưởng bởi tác động kinh tế thế giới như khu vực Trung Đông. Bên cạnh đó chuyển hướng sang sản xuất các sản phẩm bảo hộ lao động – đây là lĩnh vực chưa sụt giảm.

“Tôi cũng nghe nói, một số doanh nghiệp đang kết nối với thị trường Nga. Các doanh nghiệp đang cố gắng tìm mọi cách có thể để vượt qua khó khăn”, ông Hồng thông tin.

Ông Trần Anh Khoa, Tổng giám đốc Công ty TNHH Anh Khoa (Cà Mau), bổ sung: Thế mạnh của doanh nghiệp là tôm sú và tại thị trường châu Á, các khách hàng đang chuẩn bị cho mùa lễ hội và tết âm lịch. Hiện tại khách hàng từ Trung Quốc, Nhật Bản, Hàn Quốc hay Đài Loan vẫn liên hệ nhiều. Ngoài ra, các nước khu vực Trung Đông, đặc biệt là Qatar cũng hỏi mua hàng để phục vụ du khách mùa World Cup.

Thế nhưng, để đạt được giao dịch rất khó vì giá thành sản xuất của VN cao trong khi thị trường lại tìm nguồn cung giá rẻ. Với tiêu chí này, tôm các nước Ấn Độ và Ecuador có lợi thế hơn VN (trừ hàng giá trị gia tăng). Mặt khác sự biến động của tỷ giá đồng USD cũng là một trở ngại đối với các giao dịch quốc tế.

Đồng nội tệ của nhiều nước đang mất giá so với đồng USD, khiến giá tôm của VN càng thêm khó cạnh tranh khi khách hàng nhập về bán. Bên cạnh đó, bất ổn của kinh tế thế giới làm cho xăng dầu, gas tăng giá ảnh hưởng đến chi phí vận chuyển; giá cước tàu có khi trước sau 1 tháng có thể tăng tới 50%. Những sự bất ổn đó khiến doanh nghiệp càng thêm khó khăn.

“Phương châm bán hàng của công ty chúng tôi bây giờ là làm sao giữ được khách mà không đặt nặng lợi nhuận. Có thể mình mất nhiều thời gian để thảo luận, tìm ra điểm chung nhằm có thể bán hàng với giá hợp lý nhất vì mình và đối tác cũng khó khăn như nhau. Ngược lại thì chúng tôi cũng xem xét lại quy trình sản xuất để tiết giảm chi phí, hạ giá thành đến mức tối đa. Hy vọng những khó khăn hiện tại sẽ sớm qua”, ông Khoa chia sẻ.

PGS-TS Ngô Trí Long, nguyên Viện trưởng Viện Nghiên cứu thị trường giá cả (Bộ Tài chính), nhận xét: “Chúng ta may mắn có 3 quý tăng trưởng “thần tốc” để nhiều ngành hàng về đích sớm so với kế hoạch. VN là nền kinh tế mở nên những khó khăn ở bên ngoài chắc chắn sẽ tác động đến hoạt động xuất khẩu của doanh nghiệp trong nước.

Ở góc độ Nhà nước, có thể hỗ trợ thông qua cơ chế thuế và tài chính tín dụng với từng đối tượng cụ thể. Mặt khác, các cơ quan tham tán thương mại cũng có thể hoạt động nhiều hơn để hỗ trợ doanh nghiệp xúc tiến thương mại, tiếp cận thị trường và khách hàng mới. Bên cạnh đó, doanh nghiệp cũng cần xem xét lại cách thức tổ chức vận hành của mình để làm sao giảm chi phí và hạ giá thành để tăng sức cạnh tranh trong giai đoạn khó khăn này”.

Mục tiêu 700 tỉ USD

Từ nay đến cuối năm 2022, VN cần tiếp tục đẩy mạnh xuất khẩu, tăng cường quản lý nhập khẩu phù hợp, bảo đảm cán cân thương mại hài hòa, bền vững; thúc đẩy xuất khẩu chính ngạch gắn với tái cơ cấu ngành hàng và xây dựng thương hiệu. Với tốc độ tăng trưởng xuất, nhập khẩu như hiện nay, việc tổng kim ngạch xuất, nhập khẩu đạt mức 700 tỉ USD vào cuối năm 2022 là hoàn toàn khả thi. Đây sẽ là một kỷ lục mới, một dấu mốc mới trong hoạt động thương mại quốc tế của VN.

Theo Thanh Niên