Một tháng sau khi Nga và Ukraine đồng ý về một hành lang trên biển để nối lại xuất khẩu ngũ cốc toàn cầu, một vấn dề nảy sinh là phí bảo hiểm cao. Các chuyên gia đã kêu gọi sự hỗ trợ của quốc tế đối với nông dân Ukraine.

Khoảng 30 tàu đã rời các cảng lớn nhất của Ukraine ở Biển Đen kể từ ngày 22/7, khi Nga và Ukraine ký một thỏa thuận do Liên Hợp Quốc và Thổ Nhĩ Kỳ làm trung gian cho phép hoạt động xuất khẩu ngũ cốc từ Ukraine được tái khởi động.

Sau nhiều tháng xuất khẩu bị chặn bởi xung đột, một trong những con tàu đầu tiên rời đi đã được Liên Hợp Quốc thuê và chở 23.000 tấn lúa mì cho Chương trình Lương thực Thế giới nhằm ngăn chặn nạn đói ở Ethiopia và các khu vực khác của châu Phi .

Cho đến nay, theo một báo cáo tạm thời của Cơ quan Cảng biển Ukraine, khoảng 600.000 tấn đã đến thị trường toàn cầu. Cơ quan chức năng hy vọng 100 tàu cuối cùng sẽ có thể rời các cảng ở Odesa, Pivdennyi và Chornomorsk mỗi tháng – nhưng vẫn còn cách xa mục tiêu đặt ra.

Các công ty vận chuyển miễn cưỡng cập bến vùng chiến sự

Nhiều con tàu có thể khởi hành trong những tuần đầu tiên sau khi thỏa thuận ngũ cốc được công bố đã bị chặn trong nhiều tháng. Từ giữa tháng 8, các tàu vận tải mới đã dần đến các cảng trong và xung quanh Odesa.

Pavlo Martyshev từ Trường Kinh tế Kyiv nói với DW, tình hình rất chậm chạp với các hợp đồng mới. Ông nói thêm: “Những người tham gia thị trường không thực sự tin tưởng vào người Nga, ám chỉ một cuộc tấn công bằng tên lửa của Nga vào cảng Odesa chỉ một ngày sau khi thỏa thuận hành lang ngũ cốc được ký kết.

Vào đầu tháng 8, Martyshev đã đưa ra ước tính lạc quan trong một phân tích rằng doanh thu trên 5 tỷ đô la (5 tỷ euro) sẽ được tạo ra từ tiềm năng xuất khẩu bổ sung – một khoản ngoại tệ quan trọng đối với Ukraine và nông dân của họ bị tàn phá bởi chiến tranh. Nhưng thực tế có vẻ khác.

“Chi phí vận chuyển rất khác nhau, thường trong vòng một ngày. Thị trường đang hồi hộp. Đôi khi có báo cáo về vụ bắn tên lửa của Nga vào khu vực Odesa, đôi khi ở cảng Mykolaiv, đôi khi máy bay chiến đấu của Nga bay qua hành lang biển phi quân sự nhằm mục đích an toàn. Martyshev giải thích.

Phí bảo hiểm rủi ro cao

Cư dân Odesa, Gennediy Ivanov, giám đốc điều hành của công ty hậu cần BPG Shipping, quen với việc vận chuyển hàng hóa đến các vùng chiến sự, vì công ty của ông đã tổ chức các chuyến hàng đến Yemen trong hơn 10 năm. Giờ đây, ông đang gặp khó khăn trong việc thuyết phục các công ty vận tải biển cập cảng quê hương mình.

Ông nói với DW: “Có một vài công ty vận tải làm việc một cách có hệ thống ở các khu vực tiềm ẩn nguy hiểm như Tây Phi hoặc Yemen và cũng sẵn sàng phục vụ Ukraine vì họ biết rằng có những khoản phí bảo hiểm rủi ro. “Điều này cuối cùng có nghĩa là chi phí vận chuyển cao hơn nhiều so với các nước láng giềng, ‘hòa bình’ như Romania và Bulgaria.”

Nhưng ông tin tưởng rằng hành lang ngũ cốc càng dài mà không xảy ra sự cố thì càng có nhiều tàu vào các cảng của Ukraine. “Khi thỏa thuận ngũ cốc được ký kết, các công ty bảo hiểm dự kiến ​​phí bảo hiểm từ 4 đến 5% giá trị thị trường của con tàu trong thời gian bảy ngày. Hiện phí này ở mức 1 đến 1,5%, vẫn có giá trung bình từ 200.000 đến 270.000 đô la cho mỗi tàu/ tuần, “ông nói.

Lợi thế cho Nga

Ivanov giải thích rằng chi phí thuê tàu xuất khẩu ngũ cốc từ Ukraine cao hơn khoảng 10.000 USD mỗi ngày so với từ Romania. Ngoài ra, việc kiểm tra tốn nhiều thời gian ở Istanbul có nghĩa là các chủ tàu tính phí khách hàng Ukraine thêm từ bảy đến chín ngày. Một điều kiện của Nga trong thỏa thuận là tất cả các tàu ra vào Istanbul phải được quân đội Thổ Nhĩ Kỳ kiểm tra để ngăn chặn bất kỳ loại vũ khí nào đến Ukraine bằng tàu.

Ivanov nói: “Tất cả điều này có nghĩa là một tấn hàng rời khỏi các cảng ở Ukraine có giá cao hơn từ 25 đến 35 USD so với từ Romania.

Chi phí gia tăng đang làm giảm lợi nhuận của các nhà xuất khẩu và dẫn đến giảm giá thu mua đối với nông dân Ukraine – một lợi thế cho Nga, đối thủ chính của Ukraine trên thị trường ngũ cốc, ngay cả khi phí bảo hiểm rủi ro cho các cảng của Nga cũng tăng lên kể từ khi chiến tranh nổ ra.

Martyshev nói với DW: “Nga dự kiến ​​sẽ thu hoạch kỷ lục hơn 90 triệu tấn lúa mì trong năm nay. “Trong những trường hợp này, lúa mì Nga sẽ chiếm ưu thế trên thị trường. Người Nga có thể giảm giá và họ đã xoay sở để loại bỏ lúa mì Ukraine tại một số thị trường quan trọng, chẳng hạn như Thổ Nhĩ Kỳ hoặc Ai Cập.”

Điều này cũng đúng với dầu hướng dương, ông nói thêm. “Nhiều nhà máy đã bị đình trệ kể từ đầu chiến tranh, và thay vì dầu hướng dương, Ukraine hiện đang xuất khẩu hạt hướng dương chưa qua chế biến, mang lại ít ngoại tệ hơn nhiều.”

Thảm họa tiềm ẩn đối với an ninh lương thực

Các chuyên gia ước tính rằng khoảng 18 triệu tấn ngũ cốc vẫn đang bị mắc kẹt trong các hầm chứa của Ukraine – một tình trạng ngặt nghèo đối với nông dân, Martyshev cảnh báo.

Ông nói: “Vào tháng 9/10 tới đây là vụ thu hoạch mới, và nếu không đẩy mạnh xuất khẩu thì sẽ thiếu công suất dự trữ khoảng 10 triệu tấn ngũ cốc”.

Martyshev kêu gọi sự hỗ trợ của quốc tế, bao gồm cả các khoản vay có thể giúp các trang trại nhỏ xây dựng các hầm chứa tạm thời trước mùa gieo hạt tiếp theo.

Heinz Strubenhoff, một nhà tư vấn từng làm việc nhiều năm cho Ngân hàng Thế giới tại Ukraine, cho biết ông tin rằng thỏa thuận ngũ cốc Istanbul sẽ chỉ tạo ra kết quả hữu hình khi các đối tác quốc tế chính của Ukraine giúp gánh chịu các khoản phí bảo hiểm hàng hóa.

Ông nói: “Nga quan tâm đến việc tiếp tục không chắc chắn và giữ phí bảo hiểm ở mức cao. “EU và Mỹ phải có lợi ích trong việc giúp Ukraine chi phí tái bảo hiểm, điều này sẽ làm cho xuất khẩu cạnh tranh trở lại.”

Strubenhoff cho biết nhiều nông dân ở Ukraine có thể vẫn trồng trồng hoa cải dầu và hoa hướng dương, và điều này sẽ không giúp cải thiện an ninh lương thực trong trung hạn, vốn ban đầu là một trong những lý do chính dẫn đến thỏa thuận hành lang ngũ cốc.