Ngày nay, nói đến thương mại điện tử (e-commerce) hay kinh doanh điện tử (e-business), mọi người đều chẳng có gì lạ lẫm. Hiểu đơn giản, đó là hoạt động kinh doanh qua mạng internet hay kinh doanh nhờ công nghệ, áp dụng trong các công đoạn marketing, bán hàng, phân phối, thanh toán, v.v…

Trước thời điểm khó khăn bắt đầu vào cuối năm 2019, xét trên lĩnh vực giáo dục, thương mại điện tử chưa có điều kiện phát triển mạnh. Tuy vậy chỉ sau ít tháng, từ khi giãn cách, đại bộ phận giáo viên buộc phải giảng dạy ở nhà qua internet, học sinh thì buộc phải làm quen với việc học trực tuyến qua các phần mềm như Zoom, Google Meet hay Microsoft Teams, v.v…

Trong điều kiện khó khăn ở Việt Nam và trên toàn cầu, cơ hội kinh doanh điện tử đã mở ra cho các công ty trong ngành giáo dục. Xin phân tích rõ hơn những giá trị quý giá mà kinh doanh điện tử mang lại, với một số dẫn chứng từ mô hình áp dụng thành công công nghệ thông tin và kinh doanh điện tử: Câu lạc bộ Tiếng Anh Fingerprint.

Thương mại điện tử đã dần dần phổ biến, thế nhưng áp dụng vào giáo dục thì là một câu chuyện hoàn toàn mới, ngay cả ở những thành phố lớn. Fingerprint là câu lạc bộ tiếng Anh có trụ sở tại thủ đô Hà Nội, với các hoạt động tiếng Anh dành cho học sinh và sinh viên. Thành lập từ tháng 10/2016, đến cuối năm 2019, sau 3 năm hoạt động, câu lạc bộ mới có khoảng gần 1.000 thành viên.

Số lượng thành viên hay quy mô là một tiêu chí đánh giá hiệu quả hoạt động. Vậy việc áp dụng thương mại điện tử có giúp thay đổi quy mô này theo chiều hướng tích cực? Câu trả lời là có, nếu chúng ta có chiến lược từ đầu và cái nhìn xa rộng.

Từ khi mới thành lập, Câu lạc bộ Fingerprint đã đặt mục tiêu đến năm 2020 có 10.000 thành viên và tạo thành một thương hiệu câu lạc bộ tiếng Anh uy tín trong cộng đồng học sinh – sinh viên. Có điều, lúc đó tất cả đều đủ tỉnh táo để nhận ra rằng, việc này rất khó đạt được nếu chỉ tổ chức câu lạc bộ theo kiểu truyền thống. Cái khó ló cái khôn, trong hoàn cảnh đó, ban lãnh đạo của một tổ chức sẽ nghĩ đến việc áp dụng các hình thức mới.

Fingerprint cũng vậy, câu lạc bộ đã áp dụng công nghệ, liên tục đổi mới cả về chất lẫn lượng. Sau một quá trình nỗ lực, giờ đây câu lạc bộ đã có gần 30.000 thành viên. Một kết quả tuyệt vời hơn cả mong đợi. ** Chính nhờ công nghệ thông tin, các cơ sở giáo dục có thể tổ chức được hàng chục nghìn buổi sinh hoạt ở nhiều không gian khác nhau, điển hình như Fingerprint đã tổ chức được hơn 5.000 giờ sinh hoạt trực tuyến qua Zoom mỗi năm.**

Vậy một doanh nghiệp cần chú ý những gì khi muốn áp dụng thương mại điện tử? Để đạt được thành công, trước tiên và quan trọng nhất là bạn cần phải tập trung vào sản phẩm dịch vụ của mình. Ngoài ra, hãy suy nghĩ kỹ về thông điệp, khách hàng mục tiêu và trải nghiệm trực tuyến khi sử dụng dịch vụ của bạn.

• Nghiên cứu thị trường kỹ lưỡng

Các sản phẩm và dịch vụ chất lượng tốt là điều kiện đầu tiên mà mọi thương hiệu thương mại điện tử thành công đều đồng ý, nếu hoạt động trong lĩnh vực đào tạo thì càng phải lưu ý yếu tố này. Sản phẩm dịch vụ của bạn phải đáp ứng tốt nhu cầu của khách hàng. Hãy thực hiện một số nghiên cứu thị trường để nắm được các loại sản phẩm mà đối thủ của bạn đang bán, cũng như giá trị thị trường của các sản phẩm dịch vụ tương tự.

• Thông điệp ý nghĩa

Chỉ với sản phẩm dịch vụ chất lượng thôi thì chưa đủ tạo ra một thương hiệu thành công. Để thu hút được sự chú ý của khách hàng, hãy đưa ra một hệ thông điệp ý nghĩa, và nếu bạn biết cách khéo léo đưa những thông điệp này vào câu chuyện của thương hiệu, thông điệp và thương hiệu của bạn sẽ “nhảy thẳng” vào đầu của khách hàng.

• Khách hàng mục tiêu rõ ràng

Bạn muốn sản phẩm của mình phục vụ cho đối tượng nào? Hãy tập trung dành nguồn lực cho nhóm đó.

• Trải nghiệm trực tuyến mượt mà

Nếu bạn có một cửa hàng trực tuyến thì thao tác trên đó phải đơn giản. Nếu khách hàng phải thực hiện quá nhiều công đoạn, hoặc các công đoạn quá phức tạp, họ sẽ bỏ ngang trước khi hoàn tất giao dịch. Tất nhiên các công đoạn cũng là cách bạn làm tăng trải nghiệm, nhưng hãy biết thế nào là vừa đủ. Hãy loại bỏ những bước thừa thãi, giữ cho mọi thứ trực quan và đơn giản, gian hàng của bạn sẽ hấp dẫn hơn nhiều.

Về sản phẩm của Fingerprint, chúng ta sẽ tìm hiểu rõ hơn ở phần 4P phía dưới.

Ở đây, hãy quay ngược thời gian trở về trước thời điểm khó khăn cuối năm 2019. Thống kê tại thời điểm đó, Fingerprint chỉ thu hút được khoảng 300 học sinh/năm cho các chương trình tiếng Anh dã ngoại: Khu Phố Cổ, Hoàng Thành Thăng Long, Văn Miếu – Quốc Tử Giám, Khu Phố Pháp, Bảo Tàng Lịch Sử, Bảo Tàng Mĩ Thuật, Làng lụa Vạn Phúc, v.v…

Sau khi áp dụng công nghệ, hoạt động của Fingerprint có bước chuyển mình đáng kể – đào tạo trực tuyến cho hơn 1.000 học sinh năm 2020, 1.500 học sinh năm 2021 và có kế hoạch đào tạo 2.000 học sinh năm 2022. Một số kết quả nổi bật qua sinh hoạt trực tuyến là gì? Đây là những kinh nghiệm mà các đơn vị giáo dục hoàn toàn có thể áp dụng.

1/ Tổ chức mô hình đào tạo trực tuyến 24/7. Sáu tháng đầu năm 2020, Câu lạc bộ đã hướng dẫn hơn 600 học sinh giỏi cấp 2 và cấp 3 trên khắp cả nước đọc tin tức quốc tế qua CNN bằng tiếng Anh. Khi tất cả các trung tâm lớn còn đang chưa có mô hình dạy học trực tuyến hiệu quả thì Fingerprint ngay lập tức đã tổ chức mô hình đào tạo trực tuyến 24/7. Câu lạc bộ thu hút 600 học sinh giỏi nhất trong cả nước, nhờ đi trước về các lớp học trực tuyến ngay thời điểm ban đầu, khi học sinh bắt đầu phải nghỉ học.

2/ Hướng dẫn và truyền đạt kinh nghiệm cho giáo viên và học sinh. Tri thức và kinh nghiệm luôn là những thứ quý giá nhất. Áp dụng công nghệ, việc chia sẻ kinh nghiệm và tri thức sẽ trở nên dễ dàng hơn. Fingerprint đã chia sẻ những kinh nghiệm quý giá cho hơn 900 sinh viên và giáo viên trên khắp cả nước. Các chủ đề đã trình bày như:

• Cách thức tổ chức sinh hoạt qua Zoom
• Game trong lớp học và ngoài Trời
• Cách thức tổ chức câu lạc bộ tiếng Anh
• Cách học tiếng Anh qua truyện và phim
• Cách học tiếng Anh qua bản tin quốc tế như CNN
• Kỹ năng cần thiết của người giáo viên

Hoạt động chia sẻ tạo ra sự kết nối của đơn vị giáo dục với các đối tác. Chính những giáo viên và sinh viên theo học những chương trình vừa liệt kê của Fingerprint sau này đã trở thành đối tác, tạo nên hệ thống phân phối sản phẩm cho Fingerprint.

3/ Tổ chức các chương trình giúp học sinh nâng cao khả năng tự học. Ai cũng muốn “học thành tài”, nhưng không phải ai cũng biết, các bậc phụ huynh thì càng lúng túng trong lĩnh vực này. Tại sao không nhờ vào sức mạnh của thương mại điện tử để giúp học sinh nâng cao khả năng tự học. Bạn có thể tham khảo những chương trình như:

o Giúp con tự học 1.000 ngày (đã bắt đầu từ ngày 5/9/2020);

o Em tập thuyết trình

o Em tập viết truyện

o Em tập biên tập tin quốc tế

Đây là những chương trình Fingerprint đã tổ chức. Trong tháng 8/2022, nhằm khuấy động không khí chuẩn bị cho năm học mới, Fingerprint đang có cuộc thi 7 ngày nói tiếng Anh, thu hút hàng trăm em tham gia.

4/ Tăng tính quốc tế, xóa nhòa khoảng cách địa lí. Bạn đã bao giờ nghĩ đến việc kết nối tình nguyện viên nước ngoài với học sinh của đơn vị mình? Fingerprint đã làm việc đấy, và kết quả là năm 2019, câu lạc bộ đón hơn 20 tình nguyện viên nước ngoài. Mỗi tình nguyện viên sinh hoạt ở câu lạc bộ từ 1 tuần đến 4 tuần. Từ năm 2020 đến nay, số lượng tình nguyện viên nước ngoài còn tăng gấp 2-3 lần. Lí do thật dễ hiểu, việc trao đổi bằng công nghệ rất thuận lợi.

Ưu thế của thương mại điện tử

Chuyển từ hoạt động trực tiếp sang trực tuyến, các đơn vị giáo dục đang dần tận dụng được lợi thế của phương thức kinh doanh điện tử, đáp ứng xu hướng của thời đại như:

• Thứ nhất, giảm đáng kể chi phí thuê trường lớp, cơ sở vật chất tổ chức các hoạt động. Với Fingerprint, chi phí này giảm 95% so với năm 2019.
• Thứ hai, tăng hiệu suất hoạt động. Tại sao? Sinh hoạt trực tuyến tiết kiệm được rất nhiều thời gian di chuyển. Thêm nữa, giáo viên giảng trực tuyến ít mệt hơn trên lớp. Điều thú vị là giáo viên khi đã quen thì rất thích giảng trực tuyến, vì khi đó họ được ở nhà, họ có cơ hội dùng thời gian hiệu quả hơn. Quay lại với câu lạc bộ của chúng ta, hiệu suất của Fingerprint tăng gấp 2-3 lần mỗi ngày khi sinh hoạt trực tuyến.
• Thứ ba, đa dạng hóa hoạt động nhờ tận dụng được các tài liệu điện tử, phần mềm… Đặc biệt, khi hoạt động trực tuyến, việc tự học ở nhà của học sinh tốt hơn hẳn, nhờ tận dụng nguồn tài nguyên phong phú: video, website học tập, sách điện tử và các ứng dụng học tập khác.
• Thứ tư, giảm số lượng nhân sự đáng kể ở tất cả các khâu, từ tiếp nhận hồ sơ nhân viên, quản lý lớp, kế toán hành chính… nhờ áp dụng các ứng dụng công nghệ trong quản lý.
• Thứ năm, bắt kịp xu thế Marketing kỹ thuật số (digital marketing) qua việc quảng cáo trên facebook (hay còn gọi là “chạy ads”), TikTok, YouTube… – đáp ứng được thị hiếu của thế hệ trẻ. Khi áp dụng digital marketing, thương hiệu Fingerprint đã tạo được dấu ấn đặc biệt trong lòng học sinh, phụ huynh và cả những người chưa từng tham gia các hoạt động của câu lạc bộ.

Áp dụng đúng và đủ, chúng ta sẽ tận dụng được lợi thế cạnh tranh từ việc tạo ra sản phẩm tốt, độc đáo, chi phí hợp lí. Nhờ thương mại điện tử, các đơn vị giáo dục như Fingerprint hoàn toàn có thể cạnh tranh với những thương hiệu lớn trên “thị trường” tiếng Anh.

Mô hình Marketing điện tử và 4P kiểu mới

Nhờ áp dụng công nghệ, các đơn vị giáo dục có cơ hội liên tục đổi mới, tạo ra những cải tiến lớn cho sản phẩm và giảm chi phí sản phẩm. Trong điều kiện ứng dụng công nghệ thông tin, có đơn vị giáo dục đã đặt mục tiêu cải tiến sản phẩm 10 lần, thay vì cải tiến sản phẩm 10% và cũng vậy đối với chi phí, mục tiêu giảm 90% thay vì giảm 10%. Một con số táo bạo nhưng hoàn toàn có thể khi tiếp cận với thương mại điện tử.

Có ai đánh thuế giấc mơ, Fingerprint cũng đã có mục tiên tham vọng như trên. Nhờ áp dụng triệt để Marketing kỹ thuật số (Digital Marketing), Câu lạc bộ nhanh chóng đạt được mục tiêu.

Hãy nhớ 2 điều:

• Quan hệ riêng tư luôn thắng thế, và;
• Nếu bạn biết cách để người truyền người, cơ sở giáo dục của bạn sẽ thu được nhiều thành quả đáng nhớ

Fingerprint là điển hình của việc thực hiện sát sao 2 điều này, câu lạc bộ theo đuổi hai chiến lược: một là “kết nối cá nhân”, lấy giao tiếp là một phần của sản phẩm và chiến lược “hữu xạ tự nhiên hương”, tạo ra sự lan truyền thông tin tự nhiên trong cộng đồng. Thay vì bỏ qua việc xây dựng quan hệ như trước đây, tại sao bạn không nghĩ đến việc tập trung xây dựng cộng đồng khách hàng qua nhóm facebook, fanpage và website điện tử? Hơn thế nữa, Fingerprint còn tập trung vào chăm sóc  khách hàng cũ hơn là tìm kiếm khách hàng mới.

 Sản phẩm

Như đã nói ở trên, sản phẩm dịch vụ chất lượng tốt là yếu tố đầu tiên đảm bảo cho thành công, nhất là của một đơn vị giáo dục. Nếu sản phẩm của bạn được phát triển và thiết kế với sự hợp tác của khách hàng và các đối tác thì còn gì tuyệt vời hơn? Ở Fingerprint, các khóa học được cá nhân hóa phù hợp với lịch trình và sở thích của người học với sản phẩm đa dạng: luyện thi các chứng chỉ Cambridge từ Starters đến Ielts, Ôn thi chuyên Anh vào lớp 10, ôn thi đại học môn tiếng Anh, Học tiếng Anh qua truyện và phim…

Tại các đơn vị giáo dục, người cung cấp (giáo viên giảng dạy) hãy biết tận dụng sức mạnh của công nghệ, chẳng hạn trực tiếp đưa ra hướng dẫn, giúp đỡ người dùng (người học): liên lạc qua Messenger để hướng dẫn cách thức tham gia lớp học trực tuyến, khảo sát phản ứng của người học để cải thiện chất lượng lớp học…

Nhận diện thương hiệu sản phẩm: Tại sao bạn chưa nghĩ đến việc người học được nhận chứng chỉ cho khóa học của câu lạc bộ? Đấy chính là một cách để tăng nhận diện trong thời đại mới này.

Giá cả

Nhờ:

• quảng bá miễn phí qua group facebook,
• miễn phí liên lạc khách hàng qua messenger,
• thuê phòng học trực tuyến chỉ với 1.2 triệu VND/năm (rẻ hơn nhiều so với tiền thuê mặt bằng lớp học trực tiếp),
• tài liệu học tập miễn phí trên mạng,

Chi phí giá thành sản phẩm ở các đơn vị giáo dục có thể giảm thiểu rất nhiều.

Tại Fingerprint, giá thành sản phẩm đã được giảm 90% so với trước đây, đa phần ở các lớp học, học sinh chỉ phải thanh toán 33.000 đồng/buổi học.

 Phân phối

• Trực tiếp tới khách hàng
• Giảm bớt trung gian
• Tạo nhiều lựa chọn cho khách hàng
• Trực tuyến: qua Zoom, Google Classroom

 Quảng bá

• Dựa trên mối quan hệ, truyền miệng: Chú trọng giao tiếp cá nhân và đối thoại với khách hàng, người học thấy tốt sẽ giới thiệu cho người khác. Việc áp dụng công nghệ giúp cho giao tiếp cá nhân này dễ dàng hơn.
• Các kênh trực tuyến: bài đăng mạng xã hội, bài đăng trên group có tương tác. Những người quan tâm (Khách hàng tiềm năng) có thể theo dõi sự tiến bộ của người học hiện tại (chẳng hạn qua video thuyết trình công khai như ở Fingerprint) để nhận định mức độ hiệu quả của khóa học. Hình thức này thực tế rất thu hút người quan tâm tham gia học.
• Thiết lập mạng nội bộ mở rộng với số đông khách hàng để tạo thuận lợi cho trao đổi thông tin, phối hợp lập kế hoạch, đặt hàng và thanh toán.

Có thể thấy, nếu ứng dụng kinh doanh thương mại điện tử, tất cả các hoạt động của một cơ sở giáo dục sẽ cải thiệu đáng kể. Câu lạc bộ Fingerprint đã chuyển mình trong 3 năm vừa qua, tạo ra bộ mặt mới của một câu lạc bộ tiếng Anh năng động nhiều màu sắc. Điều này là kinh nghiệm quý giá cho các cơ sở giáo dục.

Tôi mong rằng những chia sẻ trên đây bổ ích đối với quý vị trong việc đào tạo kinh doanh thương mại điện tử phục vụ hoạt động thực tiễn ở các trường đại học và các trung tâm đào tạo.