Bạn đã bao giờ tự hỏi tại sao nhiều người lại tin vào tử vi? Bản thân bạn đã bao giờ tin họ chưa? Hóa ra, chúng ta càng hiểu rõ sự tò mò của mình đối với khoa học lang băm, chúng ta càng có thể tránh trở thành nạn nhân của nó.

Điều gì sẽ xảy ra nếu tôi nói với bạn rằng tôi có thể cung cấp cho bạn một mô tả rất chính xác về tính cách của bạn?

Bạn có thể làm vài động tác để các thầy phán đưa ra câu chuyện về bạn.Và có lẽ bạn nghĩ rằng nó đã mô tả tốt nhất số phận của bạn. Điều đó không có gì ngạc nhiên – trên thực tế, đó chính xác là những gì được các nhà tướng số thiết kế. Nhưng bằng cách nào?

Đó là vì một thứ gọi là hiệu ứng Barnum – hay Forer -. Nó giải thích lý do tại sao chúng ta thấy mình tin vào tử vi, thầy bói, người xem bài Tarot và các bài kiểm tra tính cách không có thật.

Hiệu ứng Barnum là gì?

Hiệu ứng Barnum khiến mọi người tin tưởng một cách sai lầm rằng những mô tả tính cách là chính xác khi chúng thực sự có thể áp dụng cho bất kỳ ai. Nó được đặt theo tên của PT Barnum, một “pháp sư” ở thế kỷ 19, người đã tạo ra tên tuổi của mình để quảng bá những trò lừa bịp và lừa dối.

Hiệu ứng tâm lý này có thể thuyết phục chúng ta rằng phương pháp hoặc người đứng sau những tuyên bố và dự đoán mơ hồ như vậy là thỏa thuận thực sự – hoặc thậm chí rằng họ có sức mạnh siêu nhiên.

Thử nghiệm của Forer

Vào những năm 1950, một nhà tâm lý học tên là Bertram Forer đã tạo điều kiện cho thí nghiệm này với các sinh viên từ khóa học nhập môn tâm lý học của ông.

Văn bản bạn đánh giá trước đó rất giống với văn bản mà Forer sử dụng hồi đó, được lấy cảm hứng từ các phần chiêm tinh trên báo.

Ông đưa cho từng học sinh một văn bản giống nhau, nói với họ rằng đó là kết quả của một bài kiểm tra tính cách mà họ đã điền trước đó và do đó rất được cá nhân hóa.

Khi tất cả học sinh nhận được bài văn cùng với điểm của họ, Forer yêu cầu họ giơ tay nếu họ nghĩ rằng nó đã làm tốt công việc mô tả tính cách của họ. Các sinh viên đã bối rối khi họ thấy rằng gần như tất cả các tay đã được đưa lên.

Sau đó Forer bắt đầu đọc to một trong các văn bản. Các học sinh phá lên cười, nhận ra rằng tất cả các văn bản đều giống nhau.

Giờ đây, Forer đã có bằng chứng về việc phán đoán của chúng ta sai lầm như thế nào và chúng ta có thể dễ dàng bị lừa khi chấp thuận những mô tả hoặc dự đoán giả khoa học về bản thân.

Điều gì đằng sau hiệu ứng Barnum?

Lý do mà hầu hết chúng ta có thể dễ dàng liên tưởng đến những mô tả chung này là bởi vì tất cả chúng ta đều có những đặc điểm mà họ đề cập, chỉ ở những mức độ khác nhau.

Không phải sự thiếu hay hiện diện của những đặc điểm đó xác định chúng ta, mà là chúng ta có chúng ở mức độ nào. Vì vậy, nói: “Đôi khi bạn có thể là một người hướng nội và đôi khi là một người hướng ngoại” cũng giống như nói rằng bạn có một trái tim và hai lá phổi. Tất nhiên!

Ví dụ, tất cả chúng ta đều có thể nhút nhát tại một số thời điểm nhất định nhưng có những người mắc chứng lo âu xã hội, chẳng hạn, họ cảm thấy nhút nhát ở mức độ cao hơn nhiều so với những người có thể vượt qua nó và biểu diễn trên sân khấu.

Như Forer đã đưa nó vào một bài báo năm 1949 mô tả những phát hiện trước đây của ông: “Cá nhân là một cấu hình độc nhất của các đặc điểm, mỗi đặc điểm có thể được tìm thấy ở tất cả mọi người, nhưng ở các mức độ khác nhau.”

Xác nhận chủ quan

Một yếu tố khác đóng một vai trò trong hiệu ứng Barnum là thực tế rằng mọi người thường có xu hướng thích những ý tưởng hoặc tuyên bố tích cực và cá nhân và bác bỏ những ý kiến ​​tiêu cực, ít cá nhân hơn.

Thành kiến ​​nhận thức rộng hơn, có liên quan chặt chẽ này được gọi là xác nhận chủ quan hoặc xác nhận cá nhân, xảy ra khi chúng ta nhận thấy hai sự trùng hợp có liên quan với nhau trong khi chúng không giống nhau.

David Johnson, một nhà triết học tại Đại học King’s College ở London, đã đưa ra một ví dụ về hiện tượng này trong cuốn sách Những lập luận tồi của mình :

“Thày bói: Tôi cảm thấy như có một cái tên có âm S, có thể là hình người cha, có thể là từ một phần của đám đông này.

Người xem bói (chua xót): Chồng tôi, Sam vừa mới qua đời. Tôi và hai con trai rất nhớ anh ấy.

Thày bói: Vâng, Sam đang nói với tôi rằng anh ấy cũng nhớ bạn và các chàng trai. ”

Johnson nói rằng trong trường hợp này, phương tiện này đang dựa vào Hiệu ứng Báo trước để lừa người khác tin rằng điều gì đó “ma thuật” đang xảy ra.

“Phương tiện truyền thông đang đưa ra một cái gì đó rất chung chung – có rất nhiều tên S và ‘hình người cha’ có thể là chồng của ai đó, bố hoặc ông của ai đó, hoặc thậm chí là con trai là bố – điều đó nhất định áp dụng cho một người nào đó trong đám đông , ”Johnson viết.

Hiện tượng này tương tự như sai lệch xác nhận, xảy ra khi chúng ta chỉ tìm kiếm thông tin xác nhận niềm tin mà chúng ta đã có và bỏ qua bất cứ điều gì trái ngược.

Làm thế nào tâm trí của chúng ta nhận ra các thủ thuật đối với chúng ta

Hiệu ứng Barnum chỉ là một ví dụ về sự thiên lệch nhận thức – tiềm thức, thường có hệ thống, hiểu sai hoặc bóp méo thực tế.

Những thành kiến ​​này có thể làm tăng nhạy cảm của chúng ta đối với một số định kiến ​​hoặc ám thị ​​nhất định, khiến chúng ta tin vào thông tin sai lệch, tìm kiếm tin tức và câu chuyện xác nhận ý kiến ​​của chúng ta, đánh giá sai thông tin và con người, hoặc đơn giản là hành xử và suy nghĩ phi lý trí.

Các nhà nghiên cứu cho biết nhận thức được những thành kiến ​​này là cách tốt nhất để tránh trở thành nạn nhân của chúng.