Tại sao xà phòng, chất khử trùng và nước ấm có tác dụng chống lại Covid-19

Quỳnh Chi (Theo CNN)

Bạn mệt mỏi vì rửa tay 20 giây mỗi lần? Các ngón tay bắt đầu bị nhăn hoặc cảm giác như giấy nhám?

Xin đừng dừng lại!

Thế giới đang trông cậy vào bạn để giúp ngăn chặn sự lây lan của Covid-19, căn bệnh mới gây chết người do SARS-CoV-2, hay hội chứng hô hấp cấp tính nặng virus corona 2.

Hãy nhớ rằng khi bạn rửa tay, bạn cũng sẽ tiêu diệt hàng loạt vi khuẩn khó chịu khác và các loại virus có khả năng gây tử vong cho con người trong nhiều thế kỷ – bao gồm cả cúm và một số loại virus corona khác nhau.

“Có bốn loại virus corona thường xuyên có ở người, gần như hàng năm”, nhà virus học John Williams, trưởng khoa phân loại bệnh truyền nhiễm nhi khoa tại Bệnh viện Nhi đồng thuộc Đại học Pittsburgh, cho biết.

“Chúng chủ yếu gây cảm lạnh và thực tế, chúng gây ra khoảng 1/3 các ca cảm lạnh thông thường nhưng không gây chết người”, ông nói thêm.

Các virus corona không phải là ký sinh trùng khó chịu duy nhất chịu thua trước sự phối hợp mạnh mẽ giữa xà phòng và nước.

Cúm – giết chết hàng triệu người trên khắp thế giới mỗi năm và virus metapneumo ở người, gây nhiễm trùng đường hô hấp có thể dẫn đến viêm phổi, cũng bị xà phòng phá vỡ cấu trúc và bị tiêu diệt.

Làm thế nào mà một thứ đơn giản như xà phòng và nước ấm cũng như chất khử trùng có cồn lại có được sức mạnh lớn đối với những ký sinh trùng này?

Câu trả lời nằm ở “lớp màng” và kỹ thuật chà tay của bạn.

Xà phòng và nước ấm hoạt động như thế nào

Dưới kính hiển vi, virus corona dường như được bao phủ bởi các gai nhọn, tạo cho chúng vẻ ngoài giống chiếc vương miện (crown), do đó có tên “corona”. Bên dưới vương miện là lớp ngoài của virus, được tạo thành từ lipit, hoặc cái mà bạn và tôi gọi là chất béo.

Bây giờ hãy tưởng tượng rằng virus corona là món bơ, phủ đầy mỡ bơ.

“Bạn cố gắng rửa đĩa bơ với nước, nhưng bơ vẫn dính vào đĩa. Bạn cần một ít xà phòng để hòa tan dầu mỡ. Vì vậy, xà phòng hoặc rượu rất, rất hiệu quả để làm tan lớp phủ chất lỏng nhờn của virus,” Williams giải thích.

Vậy, việc loại bỏ lớp ngoài đó để làm gì?

Hình ảnh virus corona (màu vàng) được soi dưới kính hiển vi

“Nó giúp vô hiệu hóa virus về mặt vật lý khiến cho virus không thể liên kết và xâm nhập vào tế bào con người nữa”, Williams cho biết.

Xà phòng có thể thực hiện kỳ tích này như thế nào là một khoa học khá kỳ lạ và hấp dẫn.

Đó là cách các phân tử xà phòng được hình thành – mỗi phân tử trông giống như một tinh trùng nhỏ, có đầu và đuôi. Đầu liên kết với nước nhưng đuôi lại kị nước và thích dầu, mỡ.

Cố gắng thoát khỏi nước một cách điên cuồng, đuôi của phân tử xà phòng bị hút vào lớp mỡ bên ngoài của virus và bắt đầu mở nó ra, giống như chúng ta có thể sử dụng xà beng để tách hai mảnh gỗ.

Một khi virus hoặc vi khuẩn phân tách, nó sẽ bị chảy ruột vào nước xà phòng và chết.

Nước và chà tay rất quan trọng đối với quá trình này vì sự kết hợp này tạo ra nhiều bọt xà phòng, phá vỡ các liên kết hóa học cho phép vi khuẩn, virus và các vi trùng khác bám vào bề mặt.

Chà, tạo bong bóng và chà thêm một chút nữa vào các kẽ kẽ hở của bàn tay và ngón tay, kể cả móng tay trong 20 giây, bằng thời gian hát 2 lần bài chúc mừng sinh nhật.

Bây giờ, khi rửa tay, tất cả các vi trùng đã bị tổn thương, bị mắc kẹt hoặc bị các phân tử xà phòng giết sẽ bị cuốn trôi.

Tiến sĩ William Schaffner, giáo sư y tế dự phòng và bệnh truyền nhiễm tại Đại học Y khoa Vanderbilt ở Columbia cho biết “tất cả những bong bóng và bọt này … theo nghĩa đen là nhặt vi trùng và làm trôi chúng xuống cống”.

Bạn thường nghe nói rằng phải rửa tay với nước ấm, nhưng tại sao lại như vậy? Rốt cuộc, ngay cả nước nóng cũng không tiêu diệt được vi khuẩn hay virus cho đến khi bạn đạt đến nhiệt độ làm bỏng da.

Nhà nước hóa học Bill Wuest, phó giáo sư tại Đại học Emory, chuyên gia nghiên cứu về chất khử trùng, cho biết:

Để làm điều đó, bạn có thể cần phải hát bài “chúc mừng sinh nhật” ba lần thay vì hai lần.

“Nước ấm với xà phòng có bọt tốt hơn nhiều, nhiều bong bóng hơn. Đó là một dấu hiệu cho thấy xà phòng đang … cố gắng đóng gói bụi bẩn, vi khuẩn và virus trong đó” phó giáo sư Wuest cho biết

Dung dịch khử trùng có cồn hoạt động như thế nào

Dung dịch khử trùng tay chứa cồn có thể hiệu quả như xà phòng nếu chúng được sử dụng đúng cách, Schaffner giải thích.

“Cần phải có ít nhất 60% cồn trong đó. Rượu là tác nhân giết virus” Schaffner nói.

“Chỉ đổ một lượng nhỏ dung dịch trong lòng bàn tay và lau nhanh là không đủ,” Schaffner nói.

“Bạn phải sử dụng đủ và xoa dung dịch khử trùng lên tất cả các bề mặt của bàn tay. Chà khắp bàn tay, giữa các ngón tay và mu bàn tay” ông cho biết

“Bởi rượu là một tính chất hóa học khác nhau”, Wuest nói. “Nó giúp phá vỡ màng mầm, nhưng cần phải chắc chắn rượu tiếp xúc trực tiếp với vi khuẩn hoặc virus.”

Nhưng có những tình huống trong đó xà phòng và nước là tốt nhất, vì xà phòng và nước có khả năng cuốn trôi các vi sinh vật, Williams nói

“Rượu khá hiệu quả trong việc tiêu diệt vi trùng, nhưng lại không rửa trôi mọi thứ. Vì vậy, bạn biết đấy, nếu ai đó vừa hắt hơi vào tay họ, và bàn tay họ bị dính chất nhầy, họ sẽ phải sử dụng nhiều rượu hơn để vô hiệu hóa vi khuẩn hoặc virus,” ông cho biết

“Vì vậy, nếu bàn tay của ai đó bị nhiễm bẩn, rửa tay bằng xà phòng và nước sẽ tốt hơn”, Williams nói.

Điều đó đặc biệt quan trọng bởi vì có những vi trùng và vi khuẩn khó chịu ngoài kia không có bụng mềm, béo mà bong bóng xà phòng có thể tấn công – chẳng hạn như virus viêm gan A, virus bại liệt, viêm màng não và viêm phổi.

Vì vậy, lần tới khi bạn rửa tay lần thứ mười một, hãy tự hào về tất cả những bong bóng xà phòng mà bạn đang tạo ra và tận hưởng niềm vui khi tưởng tượng những sinh vật chết chóc, siêu nhỏ đó đang bị trôi xuống cống.