Ông Trần Đình Long, được mệnh danh là “vua thép”, không có kinh nghiệm trong ngành thép khi quyết định dấn thân vào lĩnh vực này vào giữa những năm 90.

“Tất cả những gì tôi có lúc đó là đam mê và không sợ hãi”, ông Long, người sáng lập kiêm Chủ tịch tập đoàn sản xuất thép lớn nhất Việt Nam, Tập đoàn Hòa Phát, cho biết trong một cuộc phỏng vấn gần đây.

Ban đầu, công ty chỉ phân phối máy móc thiết bị và đồ nội thất, nhưng cuối cùng chính thép đã đưa công ty lên một tầm cao chóng mặt.

Theo Hiệp hội Thép Việt Nam, Hòa Phát chiếm 32% thị phần thép Việt Nam tính đến tháng 8 năm 2020, trở thành công ty lớn nhất trong ngành.

Cái tên Hòa Phát lại nổi lên liên tục trong năm qua khi cổ phiếu HPG của công ty này niêm yết trên Sở Giao dịch Chứng khoán TP.HCM (HoSE), là một trong những phiên tăng điểm ấn tượng nhất của VN-Index nhờ kỷ lục lợi nhuận bất chấp đại dịch Covid-19 và thị phần ngày càng tăng.

Hôm thứ Hai, giá cổ phiếu đóng cửa ở mức 44.600 đồng (1,94 đô la), tăng hơn ba lần so với mức giá nadir (thấp nhất) vào tháng 3 năm ngoái ở đỉnh cao của cuộc khủng hoảng Covid-19 khi hầu hết chứng khoán Việt Nam chạm đáy và cũng là mức giá cao nhất mọi thời đại của công ty.

Theo Chỉ số Tỷ phú Bloomberg, hiệu suất của HPG đã đưa giá trị tài sản ròng của ông Long và vợ lên 1,9 tỷ đô la. Ông tin rằng cổ phiếu vẫn không bị định giá quá cao thông qua hệ số giá thu nhập (P / E) gần như ở mức cao nhất trong 10 năm.

Ông Long bắt đầu kinh doanh vào đầu những năm 1990. Năm 1992, ông cùng một số người bạn thành lập Công ty TNHH Thiết bị Phụ tùng Hòa Phát để kinh doanh máy móc thiết bị.

Năm 1995, công ty đa dạng hóa lĩnh vực nội thất, trở thành đại lý phân phối các sản phẩm nhập khẩu.

Đó là năm 1996, Hòa Phát thành lập đơn vị thép đầu tiên, lúc đầu là Công ty TNHH Ống thép Hòa Phát và 4 năm sau trở thành Công ty Cổ phần Thép Hòa Phát.

“Một quốc gia mới công nghiệp hóa phải xây dựng rất nhiều cơ sở hạ tầng,” ông Long nói trong một cuộc phỏng vấn, giải thích đó là lý do ông đặt cược vào thép.

Vào thời điểm Hòa Phát niêm yết trên HoSE năm 2007, Thép Hòa Phát và Ống thép Hòa Phát chiếm hơn 60% doanh thu và lợi nhuận của công ty.

Trong những năm tiếp theo, mặc dù thị trường nhà ở sụt giảm trong một thời gian dài, thép vẫn thống trị hoạt động kinh doanh của HPG một cách áp đảo.

Năm 2017, khi HPG đã trở thành công ty dẫn đầu thị trường, ông Long tiếp tục đặt cược vào thép bằng việc xây dựng Khu liên hợp sản xuất gang thép Dung Quất với chi phí 2,6 tỷ đô la tại tỉnh Quảng Ngãi – Nam Trung Bộ.

Với thị trường ngày càng phát triển, việc sở hữu toàn bộ chuỗi giá trị đang giúp Hòa Phát cải thiện tỷ suất lợi nhuận, đồng thời, cũng giúp ông Long có cơ hội tham gia vào các cuộc chiến về giá khi muốn tăng thị phần tại các thị trường mới như miền Nam.

Và nếu không bán được thành phẩm ra thị trường, Hòa Phát có thể bán phôi cho các nhà sản xuất khác.

Thành quả từ chiến lược này đã phần nào được phản ánh vào kết quả hoạt động của HPG trong năm 2020. “Kể từ khi nhà máy Dung Quất đi vào hoạt động vào quý 3 năm 2019, HPG đã dần giành được cổ phần từ các nhà sản xuất thép lớn khác như Posco SS, Pomina và VNSteel ”, công ty chứng khoán FPTS cho biết trong một ghi nhận mới đây.

Do đó, từ 26% vào cuối năm 2019, thị phần của Hòa Phát đã tăng lên 32% vào tháng 8 năm ngoái.

Năm 2020, lần đầu tiên công ty bán được hơn 5 triệu tấn, với doanh số bán thép xây dựng tăng 22,5% lên 3,4 triệu tấn. Lượng phôi thép bán ra thị trường trong nước và xuất khẩu chiếm 1,7 triệu tấn.

Trong quý cuối cùng của năm, công ty được hưởng lợi từ quyết tâm của chính phủ trong việc tăng chi tiêu cho cơ sở hạ tầng công cộng, Vietcapital Securities cho biết.

Hòa Phát có kế hoạch mở rộng hơn nữa trong chuỗi cung ứng thép với giai đoạn hai của Khu liên hợp Dung Quất. Việc xây dựng dự kiến ​​bắt đầu vào tháng 1 năm 2022 và mất ba năm. Hòa Phát sẽ tăng công suất thêm năm triệu tấn một năm, với sản lượng chính là thép cuộn cán nóng (HRC).

“Ước tính sau khi hoàn thành, Hòa Phát có thể cung cấp 5 triệu tấn HRC mỗi năm, tương đương khoảng 50% nhu cầu trong nước hiện nay”, FPTS cho biết.

Việc tập trung vào HRC dự kiến ​​sẽ làm tăng thu nhập của công ty vì đây là nguyên liệu đầu vào trong sản xuất ống thép, một sản phẩm có tỷ suất lợi nhuận cao hơn thép xây dựng. Bản thân mảng này cũng còn nhiều dư địa để Hòa Phát phát triển, FPTS cho biết.

Ông Long ước tính rằng khi nhà máy Dung Quất đi vào hoạt động, doanh thu và lợi nhuận của Hòa Phát có thể tăng 80%.

Bà Phạm Mai Trang, phó giám đốc nghiên cứu của công ty quản lý quỹ Dragon Capital Group cho biết “Việt Nam có mức tiêu thụ thép bình quân đầu người thấp và mới chỉ đi những bước đầu tiên trong việc phát triển cơ sở hạ tầng.”

“Với Khu liên hợp Dung Quất, Hòa Phát đã trở thành người dẫn đầu.” Dragon Capital Group sở hữu 6% cổ phần tại Hòa Phát.

Mặc dù ngành thép của Việt Nam đã có những bước tiến lớn, nhưng vẫn phải nhập khẩu khối lượng lớn thép thành phẩm và bán thành phẩm từ Trung Quốc.

Các giám đốc điều hành của Hòa Phát đã thú nhận rằng lo lắng Trung Quốc có thể bán phá giá thép giá rẻ cho Việt Nam nếu xuất khẩu tiếp tục bị cản trở bởi căng thẳng thương mại Mỹ-Trung.

Trong chín tháng đầu năm 2020, Hòa Phát đã báo cáo doanh thu tăng 40% so với cùng kỳ năm trước lên 65 nghìn tỷ đồng và lợi nhuận sau thuế tăng 56% lên 8,85 nghìn tỷ đồng.