Nhanh chóng ban hành chính sách quản lý thuốc lá thế hệ mới

Thùy Trang

Chiều ngày 7/1/2022, Báo Pháp luật Việt Nam tổ chức toạ đàm về “Quản lý thuốc lá thế hệ mới – Cần góc nhìn mới”. Toạ đàm được tổ chức nhằm thảo luận sâu hơn về vấn đề chính sách quản lý với thuốc lá thế hệ mới, cách tiếp cận mới phù hợp với lợi ích các chủ thể liên quan và thực tiễn xã hội ở Việt Nam.

 Tham dự toạ đàm có đại diện từ một số bộ ngành, cơ quan, quản lý nhà nước: Bà Nguyễn Quỳnh Liên – Phó Vụ trưởng – Vụ Pháp luật Hình sự – Hành chính, Bộ Tư pháp; Ông Vũ Đức Nam – Phó phòng Công nghiệp Thực phẩm, Cục Công nghiệp, Bộ Công Thương; Ông Lưu Bình Nhưỡng – Phó Trưởng Ban Dân nguyện – Uỷ ban thuờng Vụ Quốc hội; Trưởng phòng Tiêu chuẩn Nông nghiệp Thực phẩm – Viện Tiêu chuẩn Chất lượng Việt Nam.

Nhiều năm qua các sản phẩm thuốc lá thế hệ mới chưa được quản lý, chưa được lưu hành nhưng đã được buôn bán tràn lan trên thị trường chợ đen và trên mạng internet. Tất cả các sản phẩm này đều được nhập vào nước ta thông qua đường “xách tay” và buôn lậu.

Dù chưa được phép thương mại nhưng việc mua bán những sản phẩm này luôn công khai và dễ dàng. Điều này đã và đang gây ra rất nhiều vấn đề. Vấn đề trước mắt cần làm ngay vẫn là làm sao để đưa mọi loại thuốc lá, hoặc những sản phẩm có chứa nicotin vào quản lý và nằm dưới sự kiểm soát của nhà nước.

Việt Nam đã có Luật Phòng, chống tác hại của thuốc lá nhưng lại chưa được áp dụng một cách triệt để. Sự thiếu quản lý này dẫn đến tình trạng ngoài các loại thuốc lá thật, chính danh, đạt tiêu chuẩn chất lượng, thì có thể có các loại thuốc lá giả, độc hại hơn nhiều so với loại thuốc lá thế hệ mới chính hãng, được sản xuất theo tiêu chuẩn, lọt vào Việt Nam.

Do vậy, từ người sử dụng trực tiếp đến người xung quanh sẽ là những người hứng chịu toàn bộ những tác hại của các sản phẩm giả, kém chất lượng này gây ra. Đây là một điều hết sức đáng tiếc và cần thiết phải có hành động mạnh mẽ hơn.

Chia sẻ về vấn đề này, ông Lưu Bình Nhưỡng, Phó trưởng Ban Dân nguyện, Uỷ Ban thường vụ Quốc hội cho biết: “Nhu cầu về khung pháp lý nhằm kiểm soát những sản phẩm thuốc lá thế hệ mới là rất cấp thiết, nhằm giúp cho các cơ quan ban ngành chức năng có đủ công cụ để chế tài, xử phạt nghiêm minh các hành vi phạm tội.

Tuy nhiên, một chính sách quản lý phù hợp với các sản phẩm thuốc lá thế hệ mới vẫn còn đang bị bỏ ngỏ quá lâu, dù cho việc kêu gọi quản lý đã được thực hiện từ cách đây nhiều năm do chính Chính Phủ chỉ đạo”.

Đồng quan điểm, ông Vũ Đức Nam, Phó trưởng phòng Công nghiệp Thực phẩm, Cục Công nghiệp, Bộ Công thương cho biết: “Quá trình hoàn thiện đề xuất chính sách quản lý thuốc lá thế hệ mới có những khó khăn nhất định do sản phẩm này xuất hiện trên khắp các quốc gia trên thế giới nhưng hiện nay vẫn còn nhiều các quan điểm khác nhau.

Vì vậy, việc xây dung chính sách thuốc lá thế hệ mới cần phải nghiên cứu rất kỹ để đảm bảo đủ cơ sở pháp lý, căn cứ nhu cầu thực tế và phù hợp điều kiện thực tiễn nhằm giúp công tác quản lý nhà nước đối với sản phẩm này được triển khai hiệu quả, đảm bảo lợi ích của các chủ thể liên quan và phù hợp với Luật Phòng, chống tác hại của thuốc lá và các văn bản liên quan.

Từ hơn 4 năm qua, Bộ Công Thương cùng các bộ ngành liên quan đã thực hiện các bước để xây dựng chính sách quản lý đối với thuốc lá thế hệ mới. Trong đó, bao gồm các hoạt động trực tiếp khảo sát, lấy ý kiến các bộ ngành liên quan thông qua hội thảo, họp mặt trực tiếp.

Bộ Công Thương đã có Công văn số 728/BCT-CN báo cáo Thủ tướng Chính phủ kết quả nghiên cứu và đề xuất chính sách quản lý đối với thuốc lá thế hệ mới. Theo đó, về cơ bản các Bộ Tài chính, Tư pháp, Khoa học Công nghệ, Kế hoạch và Đầu tư và Hiệp hội thuốc lá Việt Nam đều thống nhất việc báo cáo Thủ tướng Chính phủ biện pháp để quản lý đối với mặt hàng thuốc lá điện tử, thuốc lá làm nóng nhằm bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng là cần thiết và có cơ sở.

Gần đây nhất, ngày 26/10/2021 vừa qua Chính phủ đã có Công văn 7830 chỉ đạo Bộ Công Thương tiếp tục phối hợp Bộ Y tế nghiên cứu làm rõ thêm các cơ sở pháp lý, đánh giá các sản phẩm thuốc lá thế hệ mới, đồng thời chỉ đạo Bộ Công an, Bộ Quốc phòng trong thời gian chưa được phép lưu thông, sử dụng sản phẩm thuốc lá thế hệ mới thì theo chức năng nhiệm vụ được giao chỉ đạo các cơ quan liên quan tăng cường công tác phòng chống buôn lậu các sản phẩm thuốc lá thế hệ mới.

Đặc biệt, đối với ngân sách nhà nước, việc chưa có chính sách để quản lý thuốc lá thế hệ mới dẫn tới thất thu thuế, thất thu ngân sách do chưa xác định được loại hình sản phẩm để quản lý và áp thuế nhập khẩu, thuế tiêu thụ đặc biệt, thuế giá trị gia tăng.

Trong khi đó, thuốc lá thế hệ mới là mặt hàng có giá trị cao, nếu áp mức thuế tối thiểu tượng đương sản phẩm thuốc lá điếu truyền thống vốn đang ở mức cao (mức thuế nhập khẩu từ 100-135%, thuế tiêu thụ đặc biệt 75% và thuế giá trị gia tăng 10%) thì sẽ tạo được nguồn thu đáng kể từ việc quản lý và áp thuế đối với loại hình sản phẩm này.

Với sự nỗ lực của Bộ Công Thương cùng các bộ ngành liên quan, các đề xuất quản lý trong thời gian tới sẽ sớm có quyết định nhằm đưa các sản phẩm thuốc lá thế hệ mới vào kiếm soát, góp phần phòng chống và giảm tác hại thuốc lá, bảo vệ sức khỏe cho người dân, lành mạnh thị trường, cũng như ngăn chặn tình trạng phạm tội ngày càng tăng của những tổ chức, cá nhân buôn lậu tránh thất thu cho Nhà nước.