Giá gạo thế giới đã tăng do sản lượng của các nhà xuất khẩu chủ chốt Thái Lan và Việt Nam giảm vì hạn hán, cùng với tình trạng hoảng loạn mua hàng khi đại dịch virus corona cũng khiến các nước thắt chặt nguồn cung.

Cuối tháng 3, giá xuất khẩu chuẩn của gạo Thái Lan đạt khoảng 550 đô la/tấn, mức cao nhất kể từ tháng 8 năm 2013, theo ủy ban thương mại của nước này.

Gạo Việt Nam cũng vượt quá 400 đô la / tấn, một mức chưa từng thấy kể từ tháng 12/2018.

Bộ Nông nghiệp Hoa Kỳ hồi tháng 2 đã dự kiến thương mại gạo toàn cầu năm 2020 là 45,3 triệu tấn, giảm 700.000 tấn so với dự báo tháng 1.

Thế giới sản xuất khoảng nửa tỷ tấn gạo mỗi năm, nhưng chủ yếu cho tiêu dùng trong nước. Khối lượng thương mại ít hơn so với bột, làm cho giá gạo dễ bị dao động trong nguồn cung và cầu quốc tế.

Thái Lan đã vận chuyển gạo ra nước ngoài khoảng 11,1 triệu tấn gạo trong năm 2018 và Việt Nam khoảng 6,6 triệu tấn, theo USDA. Hai nước này xuất khẩu gạo chỉ xếp sau Ấn Độ và chịu trách nhiệm cho 23% và 14% thị trường.

Một tập đoàn thương mại ở Thái Lan cho rằng xuất khẩu gạo của quốc gia này giảm xuống còn 7,5 triệu tấn vào năm 2020 và cả gạo Việt Nam cũng không có dấu hiệu tăng.

Một nguyên nhân được đưa ra là do thiếu nước. Các khu vực trồng trọt chính của Thái Lan nằm dọc theo sông Chao Phraya, trong khi Việt Nam nằm ở đồng bằng sông Mê Kông.

Lượng mưa ở khu vực thượng nguồn đã giảm khoảng 30% so với mức bình thường kể từ tháng 8/2019. Cuộc khủng hoảng này tồi tệ hơn năm 2016 và nghiêm trọng nhất trong những năm gần đây, theo người đứng đầu một viện nghiên cứu nông nghiệp hữu cơ tại Việt Nam.

Xây dựng đập đang bùng nổ là một yếu tố khác. Khu vực thượng nguồn của sông Mê Kông ở miền nam Trung Quốc là nơi có 11 đập, với kế hoạch xây dựng khoảng 10 con đập nữa. Tốc độ dòng chảy ở các khu vực hạ lưu cũng đã giảm.

Theo dự đoán của Trung tâm tình báo kinh tế SCB, một đơn vị của Ngân hàng thương mại Siam, nếu hạn hán tiếp diễn cho đến tháng 6, vụ thu hoạch lúa tháng 2-7 ở Thái Lan sẽ giảm một nửa trong năm nay.

Giá cao hơn gây lo sợ sẽ dẫn đến tình trạng lạm phát ở các nước nhập khẩu như Trung Quốc, Indonesia và Nigeria.

Giá nhập khẩu đang tăng ở các nước đang phát triển hoặc sản xuất dầu, vì tiền tệ của họ đã suy yếu trong bối cảnh kinh tế toàn cầu suy giảm và giá dầu thô giảm.

Nếu giá gạo tiếp tục tăng, tiêu dùng ở các nền kinh tế này có thể hạ nhiệt đáng kể.