Theo dự đoán của Hiệp hội Thương mại điện tử Việt Nam (VECOM) từ năm 2015, giai đoạn 10 năm từ 2016 tới 2025, thương mại điện tử nước ta sẽ bước vào giai đoạn phát triển nhanh và ổn định. Và trên thực tế cho thấy chỉ mới nửa đầu giai đoạn đã có thể chứng kiến sự tăng trưởng ngoạn mục của lĩnh vực này.
Ước tính năm 2021 lĩnh vực này đạt tốc độ tăng trưởng vượt 20% và đạt quy mô trên 16 tỷ USD.
Nửa giải đoạn còn lại từ 2022 tới 2025 được dự báo tốc độ sẽ cao hơn nhiều nhờ kiểm soát tốt đại dịch Covid-19 và những động lực tăng trưởng từ Làn sóng thứ hai của thương mại điện tử.
Cũng theo một báo cáo khác của VECOM, Báo cáo Chỉ số Thương mại điện tử năm 2020 và 2022, đồng thời nhấn mạnh sức ảnh hưởng của nguồn nhân lực chất lượng cao về thương mại điện tử đối với hàng triệu doanh nghiệp vừa và nhỏ, cũng như các hộ kinh doanh trên cả nước.
Đây được coi là một trong các yếu tố quyết định tới sự phát triển nhanh và bền vững của thương mại điện tử trong tương lai sắp tới.
Mới đây, Hội thảo khoa học đầu tiên về đào tạo thương mại điện tử được Cục Thương mại điện tử và Kinh tế số và Hiệp hội Thương mại điện tử Việt Nam (VECOM) tổ chức với sự tham dự của nhiều trường đại học và các doanh nghiệp hàng đầu trong lĩnh vực thương mại điện tử, logistics, thanh toán số, đầu tư… tại Việt Nam.
Có hai chủ đề chính được thảo luận tại đây, trong đó chủ đề đầu tiên là đánh giá nhu cầu nguồn nhân lực chất lượng cao cho sự phát triển TMĐT trong giai đoạn từ nay tới năm 2025 và xa hơn tới năm 2030.
Chủ đề thứ hai được thảo luận ngay sau đó là khả năng đáp ứng nhu cầu này từ các cơ sở giáo dục đại học trên cả nước.
Dữ liệu tại Hội thảo cho thấy trong năm 2021 có rất nhiều trường đại học chính thức đào tạo chính quy ngành thương mại điện tử, và nhiều trường khác trên cả nước đưa ngành thương mại điện tử cùng các ngành liên quan như Logistics, Quản lý chuỗi cung ứng vào ngành trọng điểm cần tổ chức đào tạo trong giai đoạn từ nay tới 2025.
Trên thực tế, năm học 2022 – 2023 cho thấy các ngành học trên ghi nhận nhu cầu theo học của tân sinh viên rất cao.
Bên cạnh đó, Bộ Giáo dục và Đào tạo tiến hành mở hai ngành đào tạo mới là Kinh tế số và Công nghệ tài chính (Fintech), nhằm đáp ứng Quyết định số 645/QĐ-TTg ngày 15 tháng 5 năm 2020 của Thủ tướng Chính phủ phê duyệt Kế hoạch tổng thể phát triển thương mại điện tử quốc gia giai đoạn 2021 – 2025
Quyết định đặt ra hai mục tiêu, trong đó là có 50% cơ sở giáo dục đại học và giáo dục nghề nghiệp triển khai đào tạo thương mại điện tử.
Tiếp đó ít nhất một triệu doanh nghiệp, hộ kinh doanh, cán bộ quản lý nhà nước, sinh viên được tham gia các khoá đào tạo về kỹ năng ứng dụng thương mại điện tử.
Nhằm góp phần thúc đẩy thành công của các mục tiêu, cùng sức mạnh của mối liên kết chặt chẽ giữa các hội viên với các trường đại học trên cả nước, năm 2022 VECOM tiến hành khảo sát tình hình đào tạo thương mại điện tử tại 132 trường đại học và xây dựng Báo cáo Đào tạo thương mại điện tử đầu tiên.
Báo cáo Đào tạo Thương mại điện tử tại các trường đại học chỉ rõ số trường đào tạo ngành thương mại điện tử với trình độ đại học (mã ngành 7340122) liên tục tăng nhanh tới 36 trường trong số gần 40 trường đào tạo chuyên ngành thương mại điện tử.
Phần lớn trong đó đều giảng dạy các học phần liên quan trực tiếp tới thương mại điện tử thực tế như tiếp thị số (digital marketing), công nghệ tài chính (fintech), logistics và quản lý chuỗi cung ứng, v.v..
Bên canh đó có tới 53 trường giảng dạy học phần thương mại điện tử trong các ngành liên quan như quản trị kinh doanh, hệ thống thông tin quản lý, công nghệ thông tin, tiếp thị số, tài chính – ngân hàng, logistics và quản lý chuỗi cung ứng hay kinh doanh thương mại và du lịch.
Các chương trình đào tạo thương mại điện tử càng ngày càng có xu hướng ưu tiên kinh doanh dựa trên công nghệ thông tin và truyền thông (Infomation Technology and Telecomunication – ICT).
Báo cáo cho thấy so với một thập kỷ qua, đội ngũ giảng viên thương mại điện tử ngày càng đông đảo và hoàn thiện về chất lượng đào tạo.
Cùng nhiều bước tiến lớn khác được thể hiện rõ ràng qua cuộc khảo sát liên quan tới chương trình đào tạo, học liệu, nghiên cứu khoa học, thực tập – kiến tập và hoạt động của các câu lạc bộ sinh viên, hợp tác với các doanh nghiệp trong đào tạo thương mại điện tử, v.v…
Tuy nhiên, VECOM xác định để có được những bước tiến lớn như trên vẫn cần vượt qua nhiều thử thách nữa mới có thể đáp ứng nhu cầu thực tế về nguồn nhân lực, một nhu cầu rất cao từ nay tới giai đoạn năm 2025 và xa hơn nữa.
Một điều trong số đó là tương tự như sự phát triển của thương mại điện tử, các trường đào tạo chuyên ngành này phân bố chủ yếu ở khu vực Hà Nội, Tp. Hồ Chí Minh và Đà Nẵng.
Việc đồng loạt mở chuyên ngành đào tạo mắc dù giúp cho khả năng số lượng sinh viên tốt nghiệp chuyên ngành tăng lên nhưng cũng mở ra một yêu cầu về gia tăng hơn nữa đội ngũ giảng viên thương mại điện tử để đáp ứng được nhu cầu về đào tạo cả về số lượng và chất lượng.
Vì thương mại điện tử là lĩnh vực thay đổi nhanh và liên tục, không chỉ giảng viên, giáo trình và tài liệu tham khảo cần liên cập nhật sao cho kịp sự tiến bộ về công nghệ cũng như thực tiễn kinh doanh.
Với vị thể là Hiệp hội Thương mại điện tử Việt Nam, với sự tham gia của nhiều doanh nghiệp hàng đầu trong lĩnh vực, VECOM mong muốn đóng góp nhiều hơn và tạo gắn kết giữa các trường đại học với doanh nghiệp hội viên, thúc đẩy thành công không chỉ của các mục tiêu được đề ra, mà còn qua đó đạt được sự thành công chung của toàn ngành thương mại điện tử.
Vecom
