Giờ đây bơ đang trở nên thịnh hành, chúng có thể dùng phết lên bánh mì hoặc làm kem dưỡng da. Ở Mexico, các băng đảng ma túy kiểm soát doanh nghiệp ‘siêu thực phẩm’ trị giá hàng tỷ đô la và khiến cả một khu vực sợ hãi

“Thủ phủ của bơ toàn cầu” nằm giữa những ngọn đồi thoai thoải, với những đồn điền lấp đầy sườn núi. Ở trung tâm thành phố Uruapan, một thị trấn trung tâm của Mexico với 300.000 dân, không có dấu hiệu của các hoạt động sôi nổi vào một ngày mùa đông như thế này.

Những người cao tuổi đang trò chuyện với nhau gần nhà thờ địa phương, còn phụ nữ bán các đồ chơi bằng gỗ, nhưng sự bình tĩnh này là giả dối.

Trong vài năm qua, Uruapan đã biến thành một trong những thành phố nguy hiểm nhất của Mexico. Cơ quan thống kê Inegi của Mexico đã ghi nhận 297 vụ giết người trong năm 2018, một con số thường chỉ có thể thấy trong các khu vực bị chiến tranh tàn phá.

Vụ giết người mới nhất chỉ vài tuần trước

Silvia Martinez không cần phải suy nghĩ lâu để trả lời cho tôi biết lý do tại sao Uruapan lại xảy ra tình trạng như vậy. Người đàn ông 52 tuổi này là giám đốc điều hành một trong những nhà xuất khẩu bơ lớn nhất, chuyển hàng chục xe tải trái cây đến Hoa Kỳ mỗi ngày.

Vụ giết người mới nhất xảy ra chỉ hai tuần trước, một nhà phân phối được phát hiện đã chết gần xe của anh ta, “Martinez nhớ lại (tên của cô đã được thay đổi để đảm bảo an toàn).

Cô đang cố kìm nước mắt. Cô sợ ai đó dí súng vào cô. Quê hương của cô từng là một nơi yên tĩnh, cô nói, “nhưng bây giờ những kẻ buôn ma túy hoàn toàn kiểm soát nơi này, và bất cứ ai chống lại chúng sẽ bị loại bỏ.”

Bang Michoacan của Mexico, nơi Uruapan tọa lạc, chiếm 40% số lượng bơ được trồng trên toàn cầu. Phần lớn được chuyển sang Hoa Kỳ. Năm 2018, Mexico đã xuất khẩu bơ trị giá 2,7 tỷ đô la (2,4 tỷ euro) sang Hoa Kỳ. Ngay lúc này, một kg bơ (khoảng 5 quả) có giá khoảng 1,40 đô la ở Uruapan, trong khi tại một cửa hàng tạp hóa ở Mỹ có giá 1,30 đô la một quả bơ.

Đó là loại hình kinh doanh lớn không được các băng đảng ma túy chú ý. Javier Oliva, một nhà khoa học chính trị từ trường đại học quốc gia Mexico, UNAM, nói rằng có một cuộc xung đột leo thang ở Michoacan giữa các tập đoàn Jalisco Nueva Generaci và Los Viagras cạnh tranh với nhau.

Cocaine, cần sa và các loại thuốc khác vẫn là kinh doanh cốt lõi của họ. “Nhưng có sự cạnh tranh ngày càng tăng, và số lượng các băng đảng tội phạm đã nhảy vọt từ bốn ông lớn trong quá khứ, đến nay con số này đã lên đến 250 băng nhóm tội phạm ở Mexico.”

Nguồn thu nhập mới luôn được chào đón. Theo Oliva, các hoạt động tội phạm bao gồm trộm cắp dầu, cướp, mại dâm, buôn bán nội tạng người và hoạt động bảo kê – và giờ đây là bơ.

Bùng nổ bơ

Sự ưa chuộng trên toàn cầu đối với “siêu thực phẩm” bơ này đã bùng nổ trong vài năm qua. Chỉ riêng tại Đức, nhu cầu đã tăng gấp năm lần từ năm 2008 đến 2018, theo Cục Thống kê Quốc gia (Destatis).

Chuyên gia dinh dưỡng ca ngợi hàm lượng vitamin cao của quả bơ, với chất béo thực vật của trái cây được cho là bảo vệ chống lại bệnh tiểu đường và đột quỵ.

Sự cường điệu về giá trị của bơ đã được kích hoạt ở Mỹ. Năm 1994, Mỹ, Canada và Mexico đã ký hiệp định thương mại tự do NAFTA. Mặc dù bơ từng là một thứ đắt tiền chỉ dành cho những người sành ăn, nhưng thật bất ngờ, bơ có sẵn ở mọi cửa hàng tạp hóa. Ngày nay, người Mỹ ăn trung bình 3,2 kg trái cây mỗi năm.

Israel Cuevas đã chứng kiến sự bùng nổ. Người nông dân trồng bơ này cho tôi thấy đồn điền của ông lớn bằng 10 sân bóng đá. “Chúng tôi thu hoạch trái cây nhiều lần trong năm, khoảng 600 kg mỗi cây. Hai thập kỷ trước, chỉ bằng một nửa số đó”, người đàn ông 44 tuổi giải thích.

Mảnh đất núi lửa và khí hậu ẩm là điều kiện lý tưởng cho năng suất cao, cao hơn bất cứ nơi nào khác trên thế giới. “Trồng cây bơ đã hoạt động trơn tru trong một thời gian dài, nhưng sau đó đàn ông cầm súng lục trong tay và ông chủ của tôi phải trả tiền bảo kê, như bất kỳ ai khác khi đến đây”, Cuevas nói.

Bạo lực ngày càng nhiều

Tuy nhiên, ngày càng có nhiều người vô tội bị bắt giữa chiến tuyến. Đầu tháng 2, 20 người đã chết chỉ trong vòng ba ngày khi các băng đảng đối địch ở Uruapan chiến đấu với nhau.

Các báo cáo về các trận đánh đẫm máu có thể được nghe thấy một cách thường xuyên tại Mexico, một quốc gia nơi có tới 250.000 người đã chết kể từ khi bắt đầu cuộc chiến ma túy năm 2006.

“Tại sao nhà nước không can thiệp? ” Ở Mexico, cảnh sát địa phương thường hợp tác với tội phạm có tổ chức hơn là không hợp tác”, một quan chức cấp cao của Mỹ chuyên huấn luyện các đơn vị an ninh Mexico cho biết. Ông nói thêm rằng nhiều thập kỷ tham nhũng đã dẫn đến một tình huống mà ranh giới giữa bạn bè và kẻ thù rất mong manh.

Silvia Martinez không nghĩ rằng Tổng thống Andres Manuel Lopez Obrador có thể thay đổi mọi thứ. Guardia Nacional, có nghĩa là miễn dịch chống tham nhũng, thỉnh thoảng xuất hiện, “nhưng sau vài ngày, các sĩ quan lại biến mất,” cô xác nhận.