Cuộc cách mạng bán lẻ online
Tốc độ tăng trưởng của thương mại điện tử Việt Nam năm 2022 có thể ở mức cao nhất từ trước tới nay. Đây là một trong những nhận định nổi bật của Báo cáo Chỉ số Thương mại điện tử (EBI) năm 2022 do Hiệp hội Thương mại điện tử Việt Nam (VECOM) mới công bố.

Nguyên Hoàng

Sử dụng Ứng dụng Zalo để mua bán tại một chung cư/ nguồn VECOM

Đáng chú ý, Báo cáo EBI 2022 đánh giá sự xuất hiện và phát triển của các nền tảng hỗ trợ mua bán trong cộng đồng (Social Commere) có thể tạo ra xu hướng mới thúc đẩy mạnh mẽ lĩnh vực bán lẻ trực tuyến trong giai đoạn tới ở nước ta, tăng trải nghiệm mua sắm của khách hàng và tạo ra nhiều việc làm mới tại mọi địa phương.

Theo EBI, tới năm 2021 các mô hình gọi xe và gọi đồ ăn công nghệ đã trở nên phổ biến và tạo cơ hội việc làm và thu nhập cho rất nhiều lao động, đặc biệt ở các thành phố lớn.

Đồng thời, mô hình mua bán trong cộng đồng (Social Commerce) trở thành một xu hướng kinh doanh mới hấp dẫn, mang lại lợi ích rõ ràng cho các doanh nghiệp lẫn đông đảo cá nhân có thời gian, ít vốn và không nắm vững công nghệ nhưng mong muốn tăng thêm thu nhập.

Chẳng hạn, tại nhiều khu vực có mật độ dân cư cao, điển hình như các chung cư, một số cư dân đã ứng dụng các mạng xã hội để tạo ra cộng đồng khách hàng mua sắm trực tuyến thân thiết.

Các cư dân này thường là phụ nữ nội trợ hoặc những người có thời gian rảnh và muốn tăng thu nhập ngoài công việc chính của họ. Những mặt hàng được mua sắm phổ biến nhất theo mô hình này là thực phẩm, sản phẩm chăm sóc sức khoẻ, đồ dùng gia đình. Trên thực tế một tỷ lệ nhất định những cư dân này đã trở thành thương nhân và sau đợt dịch thứ tư họ vẫn tiếp tục kinh doanh thành công.

Việc mua bán giữa các cư dân trong một chung cư diễn ra trôi chảy và hiệu quả vì người mua và người bán tin tưởng lẫn nhau trong một cộng đồng tương đối hẹp. Thông thường họ đã là thành viên cùng một nhóm trên một mạng xã hội, thường xuyên trao đổi, chia sẻ về nhiều chủ đề liên quan tới cuộc sống trong chung cư.

Trên thực tế, hoạt động mua bán trong cộng đồng diễn ra sôi động trên những cộng đồng lớn và đa dạng hơn rất nhiều so với cộng đồng cư dân của một chung cư. Cộng đồng này có thể là thành viên trên mạng xã hội của những nhân vật nổi tiếng, thành viên của những nhóm cùng chung sở thích, mối quan tâm…

Lợi thế lớn nhất của mô hình này là mọi người trong cùng cộng đồng có thể biết nhau, tin nhau, chia sẻ một số hoạt động chung và có thể tương tác và mua sắm trên cùng một nền tảng mạng xã hội.

Với mô hình mua bán trong cộng đồng, sức mạnh của thương mại điện tử có thể sẽ chuyển từ các nhà sản xuất và phân phối tới đông đảo người bán cá nhân và có thể tạo ra một cuộc cách mạng mới trong lĩnh vực bán lẻ hàng hoá và dịch vụ trực tuyến.

Một số nền tảng mới hỗ trợ mua bán trong cộng đồng/ nguồn VECOM

Vẫn theo EBI, xu hướng phát triển của mô hình mua bán trong cộng đồng ở Việt Nam cũng tương đồng với các nước đang phát triển tiên phong về thương mại điện tử. Qua khảo sát nhiều thương nhân, nền tảng quản lý bán hàng đa kênh Sapo đã đánh giá trong năm 2021 mạng xã hội Facebook tiếp tục là kênh hỗ trợ bán hàng trực tuyến hiệu quả nhất.

Với những lợi thế to lớn của mô hình này, những nền tảng công nghệ hỗ trợ thương mại điện tử hàng đầu Việt Nam đã phát triển các giải pháp hỗ trợ kinh doanh đa kênh (Omnichannel) nói chung và mua bán trong cộng đồng nói riêng.

Chẳng hạn, Haravan đã xây dựng giải pháp HaraSocial và HaraFunnel. Hai giải pháp này hỗ trợ bán hàng trên Facebook toàn diện, giúp tối đa tỷ lệ chuyển đổi đơn hàng và marketing trên Facebook, đồng thời giúp tư vấn khách hàng và giải đáp các thắc mắc hoàn toàn tự động theo các kịch bản lập sẵn.

HaraSocial và HaraFunnel đã được hơn 100.000 fanpage và 300 thương hiệu hàng đầu sử dụng.  Trong khi đó giải pháp quản lý bán hàng đa kênh Sapo Omnichannel đã trở thành công cụ bán hàng hiệu quả của rất nhiều thương nhân.

Đồng thời, nhiều doanh nghiệp công nghệ đã nhanh chóng nhận ra tiềm năng to lớn của mô hình mua bán trong cộng đồng và đã xây dựng các nền tảng trực tuyến chuyên nghiệp để hỗ trợ mô hình này.

Những nền tảng đó hỗ trợ các cá nhân bán hàng với rất nhiều dịch vụ liên quan, từ lựa chọn sản phẩm, nhà cung cấp, tới giao hàng và đào tạo kỹ năng bán hàng trực tuyến. Nhiệm vụ chủ yếu của những cá nhân này là tiếp thị và  giao kết hợp đồng với người mua trong cộng đồng của mình và hưởng hoa hồng.

Nền tảng bán hàng trực tuyến Selly là một minh chứng cho sự hấp dẫn của mô hình này. Dù mới thành lập đầu năm 2021 nhưng nền tảng này đã có sự tăng trưởng mạnh mẽ ngay trong đại dịch Covid-19.

Selly có thể hỗ trợ nhiều cá nhân bán hàng trực tuyến mà không cần bỏ vốn, lưu kho hay chuyển phát. Một nền tảng khác là Cuccu. Nền tảng này kết nối nhiều doanh nghiệp với những cộng tác viên như phụ nữ nội trợ, nhân viên văn phòng, sinh viên… có nhu cầu kiếm thêm thu nhập từ bán hàng tới cộng đồng của mình.

Những nền tảng khác như DiMuaDi hay BCA Solutions đã góp phần tạo ra các công cụ hữu ích cho các cá nhân mong muốn kinh doanh theo mô hình mua bán trong cộng đồng. Khác với các nền tảng tương tự, ứng dụng Mio của iTapHoa tập trung vào các mặt hàng tươi sống được nhập trực tiếp từ nông dân và nhà vườn, đảm bảo giá tốt cho những đối tác bán hàng.

Tất cả những nền tảng mới này cố gắng cung cấp mọi dịch vụ cho đối tác để họ chỉ tập trung vào một việc duy nhất là bán sản phẩm cho khách hàng trong cộng đồng. Mọi dịch vụ liên quan, bao gồm quản lý kho và giao hàng sẽ do nền tảng cung cấp.

Tuy nhiên, mô hình mua bán này cũng bộc lộ một số rủi ro dễ dẫn tới tranh chấp do liên quan tới nhiều bên liên quan, bao gồm nhà cung cấp sản phẩm, nền tảng hỗ trợ, người bán, người mua, các đơn vị cung cấp dịch vụ chuyển phát, thanh toán, v.v…

Khi người mua chưa hài lòng với sản phẩm đã mua từ người bán và muốn đổi trả, việc xử lý hợp đồng được giao kết online giữa hai bên sẽ liên quan tới nhiều bên khác.

Nền tảng hỗ trợ mô hình mua bán trong cộng đồng PingGo đã cố gắng đưa ra chính sách đổi trả tương đối rõ ràng. Khi số lượng người bán trên nền tảng này tăng từ vài chục nghìn lên vài trăm nghìn xác xuất xảy ra tranh chấp sẽ cao hơn.

Việc giải quyết tranh chấp sẽ không đơn giản giữa PingGo với người bán, người mua nữa. Cùng với sự phát triển nhanh chóng của mô hình mua bán trong cộng đồng, các cơ quan quản lý nhà nước về thương mại điện tử và các tổ chức hoà giải, trọng tài hay toà án cần có sự quan tâm thoả đáng tới mô hình này và có hướng dẫn, khuyến nghị kịp thời.


Mua bán trong cộng đồng có thể vượt 1.200 tỷ USD vào năm 2025

Mua bán trong cộng đồng (thuật ngữ tiếng Anh là Social Commerce) xuất hiện khi toàn bộ trải nghiệm mua sắm của một khách hàng – từ khi tìm kiếm sản phẩm đến khi hoàn tất thương vụ – diễn ra trên một nền tảng mạng xã hội. Nghiên cứu của Accenture năm 2021 cho biết gần hai phần ba thành viên các mạng xã hội được khảo sát đã tiến hành mua bán trong cộng đồng. Con số tương ứng là gần hai tỷ người trên phạm vi toàn cầu đã trải nghiệm hình thức mua bán trong cộng đồng.

Nghiên cứu này cho rằng đại dịch Covid-19 đã khiến nhiều người hơn dựa vào các mạng xã hội để kết nối với nhau, từ thu thập tin tức, giải trí, học tập và làm việc cũng như mua bán. Từ mức doanh số toàn cầu của mô hình mua bán này năm 2021 khoảng 492 tỷ USD, với mức tăng trưởng trung bình hàng năm lên tới 26%, doanh số năm 2025 có thể vượt 1.200 tỷ USD.

Điểm nổi bật là mua bán trong cộng đồng sẽ tạo ra sức mạnh lớn cho các thương hiệu nhỏ và vô vàn cá nhân. Họ chính là những người thoả sức sáng tạo và kết nối chặt chẽ với người mua là các thành viên trong cộng đồng của họ. Vào năm 2025, thế hệ Y sẽ chiếm 1/3 quy mô của loại hình mua bán này, trong khi chi tiêu của thế hệ Z sẽ tăng trưởng nhanh nhất.

Mua sắm trong cộng đồng phổ biến ở các nước đang phát triển hơn ở các nước phát triển.