Đã có lúc những người đưa tin thời tiết chỉ nói về mưa, nắng và những vùng áp thấp. Bây giờ khí hậu đang thay đổi, công việc của họ cũng vậy. Nhiều người coi đó là vai trò của mình để giúp nâng cao nhận thức.

Vài năm trước đây, Anju Singh, người dẫn chương trình dự báo thời tiết nhớ lại rõ ràng thông điệp mà cô gửi đi là hình ảnh những cơn mưa lớn bất ngờ bắt đầu dồn dập và phá hủy mùa màng ở các vùng quê của Ấn Độ.

“Chúng tôi đã thuyết phục nông dân thực hiện tích trữ nước, vì vậy ít nhất nước không bị lãng phí và có thể được sử dụng sau này khi có sự khan hiếm”, Singh nói với DW. “Bởi vì mô hình khí hậu đã hoàn toàn thay đổi.”

Khi cô bắt đầu công việc của một người dự báo thời tiết gần 15 năm trước, “vai trò của những người thuyết trình thời tiết bấy giờ chỉ là để nói về dự báo thời tiết”, Singh nói. “Nhưng bây giờ họ là những nhà giáo dục và một loại cầu nối giữa (quần chúng) và các nhà khoa học.”

Cô là người dẫn chương trình cao cấp tại DD Kisan, kênh truyền hình nông nghiệp với đài truyền hình dịch vụ công cộng của Ấn Độ Doordarshan.

Cô cũng là thành viên của Climate without B Border, một mạng lưới toàn cầu gồm những người dẫn chương trình thời tiết từ hơn 100 quốc gia đang cố gắng đưa các cuộc đàm phán về biến đổi khí hậu vào công việc hàng ngày của họ.

Kenyena Mollen, một thành viên khác và người dẫn chương trình dự báo thời tiết tại Tập đoàn phát thanh truyền hình Uganda (ảnh trên) cho biết có rất nhiều việc phải làm.

“Chúng tôi đã thấy có những sự kiện cực đoan không có trong quá khứ,” cô nói. “Tuy nhiên, công chúng không biết về thông tin đó.” Vì vậy đó là việc những người như cô và Singh có thể tạo nên sự khác biệt.

Khác biệt duy nhất của “Các nhà khí tượng học truyền hình” ở chỗ họ luôn có cuộc trò chuyện với công chúng, Bernadette Woods, chuyên gia khí tượng từng đoạt giải Emmy và giám đốc chương trình Climate Matters của Climate Central, nói với DW.

“Trong nhiều trường hợp, họ là nhà khoa học duy nhất mà công chúng từng thấy.” Climate Matters cung cấp các công cụ cho phép các nhà khí tượng học và nhà báo thông báo tốt hơn cho công chúng về tác động của sự nóng lên toàn cầu.

Năm 2017, họ hợp tác với Tổ chức Khí tượng Thế giới trong một chiến dịch nhằm thu hút những người thuyết trình thời tiết và truyền thông khí hậu tham gia sâu hơn về việc phổ biến kiến thức khoa học về biến đổi khí hậu.

Nông dân là nhóm mục tiêu

Đối với nhiều người trên thế giới, việc theo dõi thời tiết có thể chỉ là để  quyết định cách ăn mặc hay làm gì vào một ngày nhất định, những người sống nhờ đất, dự báo có thể tạo ra sự khác biệt giúp giảm thiểu thiệt hại cây trồng bằng cách thu hoạch sớm hơn dự định hoặc để mưa làm hỏng nó

Tuy nhiên, ở Ấn Độ, nơi nông nghiệp sử dụng gần 60% dân số của đất nước, Singh nói rằng việc thuyết phục nông dân về những nguy cơ của sự nóng lên toàn cầu là một công việc khó khăn.

Cách hiệu quả nhất, cô nói thêm, là cảnh báo họ về mối tương quan. Chẳng hạn, việc đốt phần thừa của cây trồng dẫn đến sự tích tụ nhiệt trong khí quyển và tạo ra khói gây ô nhiễm có thể ảnh hưởng đến sức khỏe của nông dân.

“Chúng tôi phải nghĩ ra những cách thông minh hơn để giao tiếp và thuyết phục mọi người”, Singh nói. Woods đồng ý: “Chúng ta đang có vấn đề toàn cầu, nhưng chúng tôi cảm thấy nó liên quan đến địa phương. Vì vậy, khi bạn có thể thực hiện kết nối đó, nó khá mạnh mẽ.”

Nhiều thời gian hơn, khoa học hơn

Các sự kiện thời tiết cực đoan, mà theo ông Woods là cách mà hầu hết mọi người trải qua hiện nay là do biến đổi khí hậu, có thể giúp những người dự báo thời tiết nêu ra vấn đề.

“Chúng tôi biết rằng sự thay đổi khí hậu đang thay đổi thời tiết của chúng ta và điều đó tạo cơ hội cho các nhà dự báo khí tượng trên truyền hình xây dựng những kết nối với công chúng của họ”, Woods nói. “Ví dụ, khi có một sự kiện mưa lớn hoặc khi nhiệt độ phá vỡ kỷ lục, họ thực sự có thể gắn kết điều đó với khoa học về khí hậu.”

Ví dụ, trong trường hợp sóng nhiệt, mối liên hệ với biến đổi khí hậu thường tương đối dễ giải thích. Nhưng như Friederike Otto, giám đốc của Viện Thay đổi Môi trường của Đại học Oxford, giải thích, hầu hết các sự kiện thời tiết cực đoan xảy ra do sự kết hợp các yếu tố phức tạp hơn nhiều.

Và điều đó làm cho công việc khó khăn hơn. Otto nói: “Đó là một thách thức để cung cấp thông tin biến đổi khí hậu chính xác, hấp dẫn, trực quan và bạn có thể nói chuyện trong năm phút hoặc ít hơn”.

Vì thế, một bản tin dự báo thời tiết lý tưởng sẽ không đưa ra những sự kiện thuần túy, mà nên đưa khoa học đến gần hơn với công chúng. Đồng thời, việc cung cấp cho khán giả một cơ sở khoa học vững chắc sẽ cho phép họ diễn giải chính xác các sự kiện và số liệu liên quan đến thời tiết và biến đổi khí hậu.

Mollen không xa lạ gì với thực tế thời gian phát sóng ngắn, và cũng muốn các nhà dự báo thời tiết nhận được nguồn tài chính để truyền bá thông điệp cá nhân giữa các quốc gia. ”

Là người trình bày thời tiết, chúng tôi sẽ có thể đi ra ngoài đồng và tiếp cận với những người không thể xem TV hoặc thậm chí không thể nghe radio,” cô nói. “Làm cho công chúng nhận thức là cách tốt nhất để đạt được sự thay đổi mà tất cả chúng ta tìm kiếm.”

Đưa chính trị ra khỏi thời tiết

Một điều dễ chịu mà Mollen rất thích là thực tế những người trình bày thời tiết ở Uganda không chịu áp lực chính trị khi báo cáo về biến đổi khí hậu. Điều tương tự cũng xảy ra với Ấn Độ, nơi Thủ tướng Narendra Modi ủng hộ mạnh mẽ sự thay đổi quốc gia theo hướng bền vững.

“Bây giờ ở Ấn Độ, chính phủ rất ý thức về nó [biến đổi khí hậu],” Singh nói. “Và những người thuyết trình thời tiết được coi là một phần quan trọng của toàn bộ phong trào này.”

Tuy nhiên, đó không phải là trường hợp ở Mỹ, nơi mà Woods nói rằng “thách thức lớn nhất” các nhà dự báo thời tiết hiện đang phải đối mặt là biến đổi khí hậu “đã trở thành một vấn đề chính trị”.

Nhưng cô, cùng với hàng trăm nhà dự báo thời tiết trên truyền hình từ khắp nơi trên thế giới, đang cố gắng hết sức để đưa vấn đề ra khỏi lĩnh vực chính trị và làm nó trở nên nổi bật hơn.